dreamstime s 21956286

Verhalen maken de wereld


Woorden en verhalen zijn krachtig. We bouwen groepen en gemeenschappen op onze verhalen, we delen en ontwikkelen kennis met onze verhalen. We kiezen en beschrijven onze doelen, successen, wensen, ambities, ervaringen en gezichtspunten in verhalen, in gesprekken, in onze conversatie.

De werkelijkheid is slechts het spul waar verhalen uit geboren worden: die we dan delen, vervormen, vertellen en opnieuw vertellen om die werkelijkheid te herscheppen. En één realiteit kan verteld worden langs vele verhalen.

 

Words create worlds

De verhalen die we onszelf en elkaar vertellen hebben meer invloed dan we soms denken. Woorden hebben scheppende kracht: zoals realiteiten zich tot woorden vormen, zo kunnen woorden ook realiteiten vormen. “Words create worlds” heet het mooi in Appreciative Inquiry. We kunnen woorden gebruiken om onze eigen wereld en die van anderen te scheppen, en zo positieve verandering te bereiken. Want onze dialoog heeft een invloed op onszelf en op onze relaties en samenwerking met anderen.

 

Zowel de stabiliteit van onze relaties met anderen, als onze relatietevredenheid wordt bepaald door hoe onze dialoog verloopt. In relaties waar we ontevreden over zijn, of waar het risico op verbreken van de relatie groot is, gedragen we ons systematisch negatiever bij conflicten. We uiten meer vijandigheid en kritiek, ontwijken vaker de verantwoordelijkheid voor het probleem, klagen meer over de persoonlijkheid van de ander. Bovendien komen we in deze relaties soms niet meer tot verzoening. Een verzoening is nochtans een kans om opnieuw samen een positief verhaal over onze samenwerking op te bouwen. Door te luisteren, constructief naar oplossingen te zoeken en positieve emoties uit te wisselen.

 

Demand-withdrawal

Maar in een neerwaartse spiraal nemen onze negatieve verhalen en beelden de overhand, en worden ze eventueel versterkt door escalerende negatieve conversatie. Telkens weer beschuldigen, confronteren, defensief reageren, klagen. Met als gevolg: een absorberende negativiteit, die al het goede ‘opslokt’ en waar we niet meer uitgeraken. Bovendien toont onderzoek dat in deze relaties vaak een gedragscirkel van “demand-withdrawal” voorkomt. De ene stelt zich eisend, klagend en kritisch op en vraagt verandering van de ander. De ander wil de gevraagde verandering, en de klagende ander, ontlopen door zich emotioneel of fysiek uit de interactie terug te trekken.

 

Negatieve spiraal

En dan komt het soms tot een breuk, een burn-out, verwijdering. Jammer, want het probleem is het patroon dat zich hier heeft vastgezet, niet de personen die erin verwikkeld zijn. Een verstarde negatieve kijk op elkaar, een overvloed aan negatieve verhaallijnen en een gebrek aan positieve. En ik zie dit patroon niet alleen tussen mensen opduiken, ook organisaties en groepen kunnen erin verstrikt geraken. Sommige teams zitten in zo’n negatieve spiraal met andere teams in hun bedrijf. Er zijn werknemers die over hun werkgever of organisatie alleen nog negatief en aanvallend kunnen spreken.

 

Er zijn bedrijven waar in de wandelgangen alleen beschuldiging, kritiek en klachten klinken. Niet dat ik wil pleiten voor het negeren van wat niet goed loopt. Maar systematisch het glas halfleeg zien helpt ons ook niet verder. We hebben ook de mooie verhalen nodig, de ervaringen die ons hoop, kracht en moed geven. Die ons laten zien hoe we het, ondanks moeilijkheden of falen, goed kunnen doen met elkaar. Want als alle aandacht gaat naar onze twijfels, ons kritisch wegen van de ander, naar de kleine kantjes… dan wil niemand meer meedoen.

 

Starten vanuit kracht

In mijn werk als coach of teamadviseur probeer ik dan ook steeds te starten vanuit kracht, bij de individuen en bij de teams. Kijken naar talent, naar verhalen van optimale samenwerking en communicatie, waarderen van wat goed werkt. Zo dat ook de zwaardere thema’s en moeilijker zaken aan bod kunnen komen, ingebed in een constructieve positieve dialoog. Kom gerust langs voor een hoopvol krachtig verhaal!

 

Deze blog verscheen ook op vrijdagvisiedag.com.